Προγράμματα αγωγής υγείας-Έφηβοι καταναλωτές

Κατανάλωση και διατροφή.

Στα πλαίσια του προγράμματος που προτάθηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας στα σχολεία, η Β τάξη του Γενικού Λυκείου Λίμνης συμμετείχε την σχολική χρονιά 2006-7 με μια δραστηριότητα σχετική με την κατανάλωση στον διατροφικό τομέα.

Η επιλογή του θέματος έγινε μετά από συζήτηση μέσα στα τμήματα της Β Λυκείου και με ομοφωνία καταλήξαμε στην επιλογή του θέματος και των πλαισίων της δραστηριότητας.

Εντυπωσιακή ήταν κατ’ αρχή η προθυμία των παιδιών για την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα και τα ερωτήματα που από την αρχή τέθηκαν. Συμφώνησαν ότι η σωστή και ισορροπημένη διατροφή είναι καθοριστικός παράγοντας και προϋπόθεση για καλή υγεία όλων και ιδιαίτερα των παιδιών και των εφήβων που βρίσκονται στη φάση της ανάπτυξης. Αυξάνει και θωρακίζει την άμυνα του οργανισμού, χαρίζει ψυχική υγεία και ευεξία. Πόσα ξέρουμε όμως γι αυτήν, ποια είναι η σωστή διατροφή, ποια τα θετικά και αρνητικά της κάθε τροφής και ποια θεωρούνται βασικά; Πόσο η υγιεινή διατροφή είναι τρόπος ζωής για τους έφηβους, τι λάθη κάνουμε στην καθημερινή μας διατροφή; Αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα-προβληματισμοί που ακούστηκαν στάθηκαν το έναυσμα αλλά και οι άξονες πάνω στους οποίους αποφασίσαμε να κινηθούμε. Αυτοί ήταν:

- η σημασία του πρωινού για ένα καλό ξεκίνημα

- τα φρούτα και τα λαχανικά στο καθημερινό μας διαιτολόγιο

- τα γλυκά και τα αναψυκτικά

- η κατανάλωση αλκοόλ

- η συσκευασία των προϊόντων και οι ετικέτες τους

Ξεκινήσαμε με αναφορές πάνω στα θέματα του τι τρώμε και γιατί. Στις πρώτες μας συναντήσεις μας βοήθησε το υλικό που υπήρχε στη βιβλιοθήκη μας με έντυπα από την Αγωγή Υγείας. Διατυπώσαμε και συμπληρώσαμε ερωτηματολόγια , που απαντήθηκαν ανάμεσα στα παιδιά και τις οικογένειές τους και αφορούσαν:

1. Τις στοιχειώδεις διατροφικές συνήθειες των μαθητών της Β Τάξης. Αν έπαιρναν καθημερινά πρωινό , αν έτρωγαν ταχτικά τα γεύματά τους, ιδιαιτερότητες που είχαν αυτά δηλαδή η παρουσία αναψυκτικών , γλυκών και τι συχνότητα πλάι στο καθημερινό τους πιάτο.
2. Την γνώση και τη σημασία των διαφόρων σημάνσεων στα τυποποιημένα τρόφιμα , από τα παλιά Ε μέχρι την σημερινή κατάσταση με τα πολύπλοκα ονόματα των προσθέτων στις βιομηχανοποιημένες τροφές. Αναδείξαμε την σημασία να διαβάζει κανείς τις ετικέτες τόσο για ζητήματα απλά όπως πχ η ημερομηνία λήξης ενός προϊόντος όπως και για πιο σύνθετα δηλαδή το περιεχόμενο ενός τροφίμου αν μπορεί να επιδράσει άμεσα ή μακροχρόνια στην υγεία μας.
3. Την τροφική υγιεινή πυραμίδα και εντοπίσαμε μεγάλες αποκλίσεις από την υγιεινή διατροφή
4. Τα είδη των τροφίμων που προμηθεύονται τα παιδιά από τα μαγαζιά και αν στην επιλογή τους συντελεί περισσότερο το περιεχόμενο ή η συσκευασία. Αν προτιμούν διαφημιζόμενα προϊόντα και τα επιλέγουν με εμπιστοσύνη από ένα ανάλογο σπιτικό παρασκεύασμα.
5. Η κατανάλωση αλκοόλ από τους νέους μας απασχόλησε ξεχωριστά, γιατί εντοπίσαμε ότι αρκετά παιδιά συμπεριφέρονται σαν μεγάλοι με ανεξέλεγκτη κατανάλωση έστω και «ελαφρύτερων» αλκοολούχων ποτών, χωρίς να γνωρίζουν την δράση και τις επιπτώσεις ή να αδιαφορούν για αυτές.

Με την πρόοδο του προγράμματος παρακολουθήσαμε ένα σημαντικό ντοκιμαντέρ με θέμα την παχυσαρκία και πώς η αλόγιστη κατανάλωση «πλαστικών» τροφίμων μας οδηγεί με ακρίβεια σε διαταραχές της υγείας μας. Στις συζητήσεις που ακολούθησαν εξατομικεύτηκαν τα θέματα στα πλαίσια των ιδιομορφιών της μικρής κοινωνίας που ζούμε στη Λίμνη και τα υπόλοιπα γύρω χωριά.

Χρησιμοποιήσαμε το εργαστήριο φυσικών επιστημών του σχολείου μας και με την συνδρομή του μαθήματος της Χημείας, φτιάξαμε αποστακτήρα για τσίπουρο, και κάναμε παραγωγή βιομηχανικού ξυδιού. Παράλληλα διερευνήθηκε και η χημεία των βασικών τροφίμων και των συστατικών τους συνδέοντας κεφάλαια από το μάθημα της Β΄ Λυκείου με την πράξη.

Χρησιμοποιήσαμε επίσης το εργαστήριο Πληροφορικής όπου και έγινε η συγγραφή και βασική επεξεργασία των ερωτηματολογίων όπως και η συγγραφή των περισσοτέρων κειμένων της δραστηριότητας. Τα παιδιά αναζήτησαν στις ιστοσελίδες του διαδικτύου πληροφορίες και στοιχεία για τα θέματα που είχαν επιλέξει.

Επιπλέον συνέθεσαν τρία νέα ερωτηματολόγια με περισσότερο συγκεκριμένο περιεχόμενο στα ερωτήματα που αφορούσαν το πρόγραμμα.

-Το πρώτο, για καταναλωτικές συνήθειες σε σχέση με το πώς τα τρόφιμα προσφέρονται μέσα από τη διαφήμιση και τις εντυπωσιακές συσκευασίες τους,

- το δεύτερο, σε σχέση με τις διατροφικές συνήθειες σε καθημερινή βάση και το τρίτο σε σχέση με την κατανάλωση του αλκοόλ.

Τα παραπάνω απαντήθηκαν από τους ίδιους και ακολούθησε η λεπτομερέστερη αξιολόγησή τους από την τάξη με συγγραφή κριτικών, απόψεων , εκθέσεων γύρω από τις απαντήσεις.

Με την ολοκλήρωση του προγράμματος έγινε προβολή της βραβευμένης ταινίας «Super Size Me» αμερικανικής παραγωγής, η οποία και έγινε δεκτή από τα παιδιά με εντυπωσιακό τρόπο τόσο κατά την παρακολούθηση όσο και κατά τον σχολιασμό της.

Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε τελικά στις 3 Μάη εκδρομή στην Πορταριά Βόλου, με σκοπό την επίσκεψή μας στον γυναικείο Αγροτοτουριστικό Συνεταιρισμό της Πορταριάς. Επισκεφθήκαμε το εργαστήριο που παράγονται τα τοπικά προϊόντα, έγινε από τις γυναίκες του συνεταιρισμού μια παρουσίαση των δραστηριοτήτων τους σε σχέση με την προώθηση παραδοσιακών υγιεινών τροφών αλλά και με τις θετικές οικονομικές επιδράσεις που έχει αυτή η δουλειά στον τόπο τους.

Το υλικό των δραστηριοτήτων του προγράμματος συγκεντρώθηκε σε ένα cd και δημιουργήθηκε μια νέα σελίδα στο site του σχολείου μας.

Η συνολική εκτίμησή μας για το πρόγραμμα είναι οπωσδήποτε θετική. Τα παιδιά βρήκαν το θέμα από την αρχή ενδιαφέρον και το αγκάλιασαν. Η ποικιλία που υπήρξε, των παραμέτρων του θέματος και η πολύπλευρη (εργαστήριο, υπολογιστής , συζητήσεις, ερωτηματολόγια, ντοκιμαντέρ, κινηματογράφος, εκδρομή κλπ) αντιμετώπιση και διερεύνηση των θεμάτων, είχαν ουσιαστική επίδραση στη συμμετοχή των παιδιών και στο ενδιαφέρον τους για το πρόγραμμα. Όλοι πρόθυμα έψαξαν, ρώτησαν και κατέληξαν , πέρα από το υλικό του προγράμματος και σε προσωπικά συμπεράσματα που αφορούν την υγεία των ανθρώπων και τη σημασία της διατροφής γι αυτήν. Τους δόθηκε έτσι η δυνατότητα να ασχοληθούν με θέματα – πέρα από σχολικά υποχρεωτικά μαθήματα και βιβλία –που τους ενδιαφέρουν, να αποκτήσουν χρήσιμες γνώσεις, να έλθουν σ’ επαφή με σύγχρονα ζητήματα, να συνεργαστούν μεταξύ τους αλλά και με τους καθηγητές τους.

Οι υπεύθυνοι του προγράμματος

Άννα Τσιάκου

Πάνος Βασιλόπουλος