Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ

«Βαρκάδα στη λίμνη του χρόνου»

Αναστασία, Μαρία Γεωργία, Κατερίνα Σάκης, Πωλίνα

Στο βορειοδυτικό άκρο της Μακεδονίας εκτείνεται εδώ και εκατομμύρια χρόνια ένα λεκανοπέδιο μοναδικής ομορφιάς, η περιοχή των Πρεσπών.

Η έκταση αυτή (330 Κm2) περιλαμβάνει δύο λίμνες τη Μικρή και τη Μεγάλη Πρέσπα που περιτριγυρίζονται από βουνά με πλούσια βλάστηση. Το σκηνικό της περιοχής συμπληρώνουν και μικροί παραδοσιακοί οικισμοί.

Η πορεία της ονομασίας των λιμνών στο πέρασμα του χρόνου διαγράφεται μέσα από δυο βασικά στάδια. Αρχικά αναφέρονταν ως Μικρή και Μεγάλη Βρυγκίς και έπειτα μετονομάστηκαν σε Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα. Σχετικά με την τωρινή τους ονομασία οι απόψεις διίστανται. Η επικρατέστερη από αυτές αναφέρει ότι η λέξη Πρέσπα προέρχεται από τη λατινική «praespe» που σημαίνει φάτνη, πράγμα που αποδεικνύει η μορφολογία του τόπου.

Οι λίμνες από πολύ παλιά κέντρισαν το ενδιαφέρον των κατοίκων και διέγειραν τη φαντασία τους ώστε αυτοί να πλάσουν διάφορους μύθους. Σύμφωνα με έναν από αυτούς, η στάθμη του νερού ανεβαίνει όταν πρόκειται να γίνει πόλεμος, κάτι που επιβεβαιώνεται τόσο από παλιότερες μαρτυρίες όσο και από τα πρόσφατα γεγονότα....

Αρχικά οι δύο λίμνες ήταν ενωμένες. Έπειτα όμως χωρίστηκαν λόγω των φερτών υλικών που εναπόθεσε ο ρύακας του Αγίου Γερμανού.

Στη Μικρή Πρέσπα κατά την εποχή του χαλκού - σιδήρου δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οικισμοί, που κατοικούνταν κυρίως από νομάδες. Γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ. η περιοχή ανήκε στο βασίλειο του Φιλίππου κι έπειτα περιήλθε στην κατοχή του Μ. Αλεξάνδρου. Αργότερα τη διοίκηση της ανέλαβαν οι Βυζαντινοί. Με την εισβολή των Βουλγάρων τον 1ο αιώνα χτίζεται από τον ηγεμόνα τους Σαμουήλ ο ναός του Αγίου Αχίλλειου και στη συνέχεια ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Βασίλειος Βουλγαροκτόνος ανακαταλαμβάνει τα εδάφη και χτίζει δύο κάστρα.

Τον 11ο αιώνα χτίζεται ο ναός του Αγίου Γερμανού στο ομώνυμο χωριό. Ο ναός αυτός αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής τέχνης, καθώς μάλιστα οι Πρέσπες έχουν χαρακτηριστεί ως δεύτερο κέντρο Βυζαντινών Μνημείων. Οι παραδόσεις λένε πως το χωριό αυτό ονομάστηκε έτσι επειδή τυχαία κάποιος βοσκός βρήκε σ’ εκείνη την περιοχή το νεκρό σώμα του Αγίου Γερμανού.

Άλλοι κατακτητές γύρω στον 13ο αιώνα υπήρξαν οι Φράγκοι και μετά οι Σέρβοι. Από την εποχή αυτή και ως τον 18ο αιώνα χτίζονται σημαντικοί ναοί, όπως η Παναγία η Ελεούσα, ο ναός της Υπαπαντής στο χωριό Λαιμός, το ασκητήριο της Μικρής Ανάληψης, ο ναός και η μονή της Παναγίας Πορφύρας στον Άγιο Αχίλλειο και τέλος ο ναός του Αγίου Νικολάου στο Πλατύ.

Στις αρχές του 19ου αιώνα οι Πρέσπες περιέρχονται στην κυριαρχία του Αλή Πασά. Γύρω, στα 1860 αρχίζουν έντονες βουλγαρικές διεκδικήσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα γίνονται έντονες προσπάθειες από την Ελληνική πλευρά για την απαλλαγή από τον τουρκικό ζυγό. Τελικά το 1894 εισέβαλαν οι Βούλγαροι στη Μακεδονία και αναγκάζουν τούς ντόπιους κατοίκους να υποταχθούν στη βουλγαρική οργάνωση. Ωστόσο οι απεγνωσμένες προσπάθειες των ντόπιων με την αρχηγία του καπετάν Κώστα να περιορίσουν τις βιαιοπραγίες των Τούρκων στάθηκαν αδύναμες. Η λύση δόθηκε με τούς Βαλκανικούς πολέμους το 1912 οπότε και η περιοχή απελευθερώθηκε από τον Τούρκο δυνάστη.

Έπειτα στον Μακεδονικό αγώνα, το 1904, πρωτοστάτησε ο Παύλος Μελάς που οργάνωσε 3 περιοδείες στην περιοχή. Η τελευταία περιέρχεται στην Ελλάδα με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913. Μια δεκαετία αργότερα πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο εγκαθίστανται στα απελευθερωμένα πια εδάφη, τα οποία μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου περιέρχονται στην ιταλική ζώνη κατοχής. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου εγκαταλείπονται και ερημώνονται. Οι ντόπιοι πληθυσμοί αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής, ακολουθούν τους μακρινούς δρόμους της ξενιτιάς. Έτσι λοιπόν οι πληθυσμός μειώνεσαι σημαντικά, ώστε από 6888 κατοίκους που ήταν σύμφωνα με την απογραφή του 1941 κατέληξαν στους μόλις 1500 που είναι διεσπαρμένοι σε 12 χωριά, με έδρα τον Άγιο Γερμανό, και υπάγονται στο δήμο Πρεσπών.

Κάπως έτσι διαμορφώνεται μέσα στο χρόνο η μακραίωνη ιστορία αυτού του τόπου. Άραγε η εποχή μας συνοεί στη συνέχισης της ή όλοι εμείς γινόμαστε συνένοχοι σ' αυτό το «έγκλημα» που λέγεται αλλοίωση της παράδοσης και οδεύουμε προς ένα άδοξο τέλος; Χρέος όλων μας να σταθούμε αντάξιοι του ονόματος μας [που το οποίο] μας κληροδότησαν οι προγονοί μας. Χρέος όλων μας να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, αξιοποιώντας το παρελθόν προς ένα δημιουργικό παρόν και μέλλον. Εμείς δείξαμε με την προσπάθεια μας ότι ενδιαφερόμαστε για τα ιδανικά και τις αξίες που σήμερα διαγράφουν φθίνουσα πορεία.

Αξίζει να πενθούμε για ένα ένδοξο παρελθόν; Αξίζει να αγωνιζόμαστε για ένα χαμένο σήμερα ή να ελπίζουμε σε καλύτερο αύριο;

Η επιλογή είναι δική σου!